N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Economie & recht
Een hardhandige buschauffeur krijgt zijn ontslag, maar hoe verwijtbaar was die zelfverdediging?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/web-1705ecorecht-buschauffeurdewi-van-der-meulen.jpg)
De zaak
Aan het begin van de nacht parkeert een buschauffeur zijn bus in de garage en verlaat het parkeerterrein. De dienst zit erop – maar de ellende begint pas. Bij de uitgang staat een man die meent dat de buschauffeur hem in zijn auto even daarvoor heeft afgesneden. De buschauffeur zegt dat hij het niet geweest kan zijn omdat hij op een andere lijn reed. Kort na de onverhoedse confrontatie loopt de chauffeur weg, maar de man komt hem achterna. De chauffeur is het nu zat. Hij loopt naar de man toe, geeft hem een duw waardoor hij op de grond valt, en als de man weer op hem afkomt, geeft hij hem ook een paar stevige klappen. De man valt opnieuw en krijgt ten slotte nog een paar schoppen toegediend.
De volgende morgen doet de man aangifte van mishandeling. De politie verhoort de chauffeur en het vervoersbedrijf schorst hem. Hij vertelt het bedrijf dat hij zich bedreigd voelde. De kwade man was dronken en praatte zo dat er speeksel op het gezicht van de chauffeur kwam, in coronatijd nog wel. En omdat hij een hand in zijn broekzak hield, zou hij daar een mes of een ander wapen gehad kunnen hebben. De chauffeur heeft hem tweemaal geduwd – niks geslagen of geschopt.
Dat laatste klopt niet, blijkt daarna uit de filmbeelden van bewakingscamera’s. Dat hij in het gesprek met het vervoersbedrijf „niet gelijk openheid van zaken” gaf, wordt hem kwalijk genomen. Maar vooral het feit dat hij nog tijdens werktijd, in bedrijfskleding en op het parkeerterrein van het bedrijf iemand heeft mishandeld, terwijl hij „de-escalerend” had moeten optreden, kost hem zijn baan. Ontslag op staande voet, want „slaan is gaan”, zegt het bedrijf.
De chauffeur wordt strafrechtelijk veroordeeld voor mishandeling. Maar de kantonrechter ‘vernietigt’ het ontslag op staande voet, omdat zijn gedrag weliswaar „ernstig verwijtbaar” is, maar toch niet zo’n dringende reden is dat het bedrijf de man van de ene op de andere dag op straat mag zetten. Niettemin wordt de arbeidsovereenkomst beëindigd – zij het met een opzegtermijn waarin hij zijn salaris nog krijgt – omdat de werkgever alle vertrouwen in de chauffeur heeft verloren. Hij is dus zijn baan kwijt en krijgt geen ‘transitievergoeding’ mee, nu de kantonrechter vindt dat zijn gedrag ernstig verwijtbaar is.
Daarom gaat de chauffeur in hoger beroep, hij voelt zich na meer dan twintig jaar goed functioneren bijzonder slecht behandeld door het vervoersbedrijf.
De uitspraak: Ontbinding met vergoeding
Het Amsterdamse gerechtshof is het met de kantonrechter eens dat er geen dringende reden is voor ontslag op staande voet en dat de arbeidsovereenkomst wél moet worden ontbonden. Maar het hof vindt het gedrag van de buschauffeur niet zo ernstig verwijtbaar dat de transitievergoeding achterwege moet blijven. Het ging namelijk om een eenmalig incident, in een lang dienstverband, waarin hij de situatie niet „volledig” had opgezocht en de man hém lastigviel, in het begin van de nacht op een verlaten terrein. Hij krijgt €32.483,56 bruto mee.
Commentaar
„Toch wel een boeiende uitspraak”, zegt arbeidsrechtadvocaat Thea Vlot, van Citius Advocaten. „De chauffeur is strafrechtelijk veroordeeld voor mishandeling en krijgt nog zo’n acht maandsalarissen mee. De strafrechter vond blijkbaar dat het geen noodweer was, een zelfverdediging die de mishandeling rechtvaardigt. De civiele rechter oordeelde milder, althans in hoger beroep.”
„Maar voor die mishandeling kreeg hij behalve een veroordeling tot het vergoeden van een kapotte bril van 300 euro alleen een voorwaardelijke straf”, zegt de advocaat van de buschauffeur, Harrie den Besten, van Den Besten Advocatuur. „Hij had dat zetje beter niet kunnen geven, dat was fout, maar als je in coronatijd twee keer speeksel in je gezicht krijgt, begrijp ik dat wel. En die man was dronken en viel meteen op de grond. En dat hij aanvankelijk niks zei, kwam omdat hij van een strafadvocaat toen het advies kreeg om niks te zeggen. Terwijl je in arbeidszaken gewoon excuses moet maken als je een fout hebt gemaakt.”
Het vervoersbedrijf wil niet reageren op de kritiek of de rechterlijke uitspraak: het „respecteert de uitspraak van de rechter en gaat verder niet in op vragen over het beleid in vergelijkbare gevallen”.
De strafrechter kijkt door een andere bril dan de rechter die over arbeidszaken gaat, zegt Thea Vlot. „De vraag of er sprake is van mishandeling, zoals gedefinieerd in het Wetboek van Strafrecht, is een andere dan de vraag of de man ernstig verwijtbaar heeft gehandeld, zoals bedoeld in het arbeidsrecht.” Beide rechters vinden dat het gedrag van de man niet te rechtvaardigen is. „Maar de civiele rechter kan nog een extra nuance maken: wel verwijtbaar, niet ernstig verwijtbaar. Het gerechtshof kijkt daarbij naar het hele dienstverleden van ruim twintig jaar. Die werknemer had nooit iets fout gedaan, terwijl de gevolgen aanvankelijk erg groot waren: baan kwijt, geen transitievergoeding en geen uitkering.”
Fijn voor de buschauffeur dat er meerdere rechters zijn: zo krijgt hij nog recht op WW en een transitievergoeding.
